Kritisch denken in het onderwijs
Door de jaren heen is kritisch denken in het onderwijs op verschillende manieren geïnterpreteerd. De dominante filosofische en logische benadering in de jaren zeventig was gebaseerd op beredeneerd en reflectief denken, gericht op het nemen van beslissingen over wat te geloven en wat te doen. Deze benadering was gericht op het vinden en evalueren van de logische structuur van argumenten (Ennis, 1989; Kennedy, Fisher, & Ennis, 1991). Studenten kregen in afzonderlijke cursussen gedetailleerde instructies over kritisch denken. Er werd aangenomen dat deze vaardigheden universeel toepasbaar waren in een verscheidenheid aan vakgebieden en omgevingen (Kennedy, Fisher, & Ennis, 1991).
In de huidige tijdsgeest wordt kritisch denken erkend als een van de vaardigheden van de 21e eeuw die aandacht verdienen in het curriculum. Over het algemeen wordt kritisch denken in het hoger beroepsonderwijs niet als apart vak aangeboden, maar is het een integraal onderdeel van verschillende cursussen of modules (Thijs, Fisser, van der Hoeven, 2014; ALO-Nederland, 2017; OS-OER, 2022).
Sommige critici beweren echter dat deze zogenaamde 21e-eeuwse vaardigheden, waaronder kritisch denken, veel minder nieuw zijn dan vaak wordt voorgesteld. Zij wijzen erop dat kritisch denken een tijdloze vaardigheid is en niet een exclusief kenmerk van de 21e eeuw (Meester, Bergsen en Kirschner, 2017).
Vanaf de jaren tachtig werd deze visie echter onderwerp van kritiek vanuit de cognitieve psychologie en kritische pedagogie (Davies & Barnett, 2015). Psychologen zoals Kuhn en Halpern benadrukten dat kritisch denken een domeinspecifieke competentie is die verband houdt met kennis van context en inhoud. Vanuit het perspectief van de psychologie verdient het aanleren van kritisch denken meer aandacht. Dit komt doordat mensen niet zomaar kunnen toepassen wat ze op het ene vakgebied hebben geleerd op een ander vakgebied. Het is van cruciaal belang dat kritisch denken wordt gekoppeld aan vakspecifieke kennis en vaardigheden, en dat onderwijs op een transfergerichte manier wordt aangeboden, zodat studenten het geleerde flexibel kunnen toepassen (Halpern, 1998; Kuhn, 1999; Ten Dam & Volman, 2004).
